Spis książek do matury - Sprawdź, jakie lektury musisz znać

Co będzie na maturze? Jakie lektury na polskim? Jakie zadania na matematyce? Te pytanie kołaczą się co roku w głowach uczniów, którzy zbliżają się do końca edukacji w szkole średniej. Też dałbyś się pokroić, żeby tylko wiedzieć, co pojawi się w maturalnym arkuszu? Niestety. Do dnia matury to pilnie strzeżona tajemnica ekspertów Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Ale nie jest tak źle. Pewne rzeczy da się przewidzieć na 100%. Nie wierzysz? No to zobacz spis książek, jaki warto mieć w małym paluszku przed maturą.

Spis lektur – jak pomoże Ci zdać maturę z polskiego

Zacznijmy od egzaminu z języka polskiego. Składa się on z 2 części – pisemnej i ustnej. Na obydwu znajomość lektur to połowa (a może nawet 2/3) sukcesu.

W części pisemnej musisz wykazać się umiejętnością budowania tekstu argumentacyjnego (rozprawki naukowej) w związku z tekstem zamieszczonym w arkuszu. Aby otrzymać wysokie noty za tę część matury, odwołaj się w argumentacji do lektur, jakie znasz. Jeśli tekst w arkuszu jest fragmentem lektury oznaczonej w podstawie gwiazdką, polecenie nakaże Ci odwołać się także do znajomości całego utworu.

W części ustnej z kolei losujesz zagadnienie, które analizujesz na podstawie załączonego tekstu, a następnie przedstawiasz wnioski komisji egzaminacyjnej. W wypowiedzi – podobnie jak w pisemnej rozprawce – także musisz odwołać się do znanych Ci lektur z języka polskiego.

Jak widzisz, matura z języka polskiego jest tak skonstruowana, aby sprawdzić, czy znasz lektury wskazane w podstawie programowej.

Lektury do matury – z gwiazdką i bez

Na lekcjach polskiego w szkole średniej omawiasz bardzo wiele utworów. Czy musisz znać je wszystkie? Absolutnie nie.

Podstawa programowa z języka polskiego dla IV etapu edukacji szczegółowo określa, jakie teksty literackie powinieneś znać – co najmniej 13 pozycji książkowych oraz dodatkowe teksty o mniejszej objętości. Niektóre z nich są wskazane jako obowiązkowe. To lektury z gwiazdką. Tych utworów nie może pominąć na lekcji żaden polonista.

Lektury bez gwiazdki to lektury zalecane. Spośród nich nauczyciel może wybierać te, które chce omówić. Może też zdecydować, czy pozna je z uczniami w całości, czy jedynie we fragmentach.

I teraz dobra wiadomość – zadania maturalne sprawdzające znajomość treści całego utworu mogą dotyczyć wyłącznie lektur ogwiazkowanych. Żadnych innych. To właśnie ten pewnik na maturze. Mówiąc inaczej – lektury z gwiazdką opanuj „na blachę”.

Oczywiście, ucząc się do matury, nie ograniczaj się do lektur z gwiazdką. Im bardziej będziesz oczytany, tym łatwiej będzie Ci korzystać z motywów literackich, nawiązań i porównań między utworami. A dzięki temu zgarniesz więcej punktów za rozwiniecie tematu.

Jakie lektury do matury – poziom podstawowy i rozszerzony

To, jaka lista lektur Cię obowiązuje, zależy także od poziomu egzaminu maturalnego.

Egzamin podstawowy z języka polskiego jest obowiązkowy i wszyscy muszą do niego podjeść. Jeśli jednak literatura i język powodują, że krew w Twoich żyłach zaczyna przyśpieszać jak Kubica na zakręcie – możesz zdawać maturę z języka polskiego na poziomie rozszerzonym.

Spis lektur na maturę na poziomie rozszerzonym jest zdecydowanie bardziej ambitny. Książek obowiązkowych jest więcej i wymagają one od Ciebie większej wprawy w odbiorze literatury.

Spis książek do matury – poziom podstawowy

Oto lista lektur do matury na poziomie podstawowym. Sprawdź najpierw, jakie lektury musisz znać w całości, bo na maturze mogą pojawić się pytania związane z ich treścią.

Lista lektur z gwiazdką:

• Bogurodzica;

• Jan Kochanowski, wybrane pieśni, treny (inne niż w gimnazjum), psalmy;

• Adam Mickiewicz, Dziady cz. III;

• Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz;

• Bolesław Prus, Lalka;

• Stanisław Wyspiański, Wesele;

• Bruno Schulz, wybrane opowiadanie;

• Witold Gombrowicz, Ferdydurke.

W przypadku utworów Jana Kochanowskiego oraz Brunona Schulza spis lektur nie wskazuje konkretnych utworów, dlatego na maturze mogą pojawić się pytania związane nie z treścią, ale z ogólnym charakterem tych dzieł lub może pojawić się polecenie, abyś odwołał się do tego tekstu.

Do matury powtórz też lektury, jakie wybrał twój nauczyciel z listy lektur uzupełniających. Niektóre z nich na pewno poznałeś w całości.

Lista lektur uzupełniających na poziomie podstawowym – czytane w całości:

• Sofokles, Król Edyp lub Antygona;

• Lament świętokrzyski;

• Mikołaj Sęp Szarzyński, wybrane sonety;

• William Szekspir, Makbet lub Hamlet;

• Adam Mickiewicz, wybrane sonety i inne wiersze – w tym Romantyczność;

• Juliusz Słowacki, wybrane wiersze;

• Cyprian Kamil Norwid, wybrane wiersze;

• Fiodor Dostojewski, wybrany utwór – na przykład Zbrodnia i kara lub Łagodna;

• Joseph Conrad, Jądro ciemności;

• Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff, wybrane wiersze;

• Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (tom I- Jesień);

• Stefan Żeromski, wybrany utwór – na przykład Ludzie bezdomni, Wierna rzeka, Echa leśne, Przedwiośnie;

• Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Julian Przyboś, Józef Czechowicz, Konstanty Ildefons Gałczyński, wybrane wiersze;

• Jarosław Iwaszkiewicz, wybrane opowiadanie;

• Tadeusz Borowski, wybrane opowiadanie;

• Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Różewicz, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, Ewa Lipska, Adam Zagajewski, Stanisław Barańczak, wybrane wiersze;

• Miron Białoszewski, wybrane utwory;

• wybrany dramat dwudziestowieczny z literatury polskiej – na przykład Stanisława Ignacego Witkiewicza, Sławomira Mrożka, Tadeusza Różewicza;

• wybrana powieść polska z XX lub XXI wieku – na przykład: Maria Kuncewiczowa, Cudzoziemka; Zofia Nałkowska, Granica; Józef Mackiewicz, Droga donikąd; Stanisław Lem, Solaris; Julian Stryjkowski, Austeria; Tadeusz Konwicki, Kronika wypadków miłosnych;

• wybrana powieść światowa z XX lub XXI wieku – na przykład: Franz Kafka, Proces; Albert Camus, Dżuma; George Orwell, Rok 1984; Isaac Bashevis Singer, Sztukmistrz z Lublina; Gabriel Garcia Marquez, Sto lat samotności; Umberto Eco, Imię róży.

Oto spis lektur uzupełniających do matury, jakie mogłeś poznać tylko we fragmentach.

Lista lektur uzupełniających na poziomie podstawowym – czytane w całości lub we fragmentach:

• wybór mitów;

• Dzieje Tristana i Izoldy;

• Miguel Cervantes, Don Kichote;

• Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki;

• Ignacy Krasicki, wybrana satyra lub Monachomachia;

• Adam Mickiewicz, Dziady cz. IV;

• Juliusz Słowacki, Kordian;

• Irit Amiel, wybrane opowiadanie z tomu Osmaleni lub Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem; Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat;

• Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem;

• Biblia, wybrane psalmy, fragmenty: Pieśni nad Pieśniami, Księgi Hioba, Apokalipsy św. Jana.

Spis książek do matury – poziom rozszerzony

Gotowy na mocne uderzenie? Oto lista lektur, z jaką musisz się zapoznać, gdy zdajesz maturę z języka polskiego na poziomie rozszerzonym. Oczywiście obowiązują Cię też wszystkie lektury z poziomu podstawowego.

Lista lektur na poziomie rozszerzonym – czytane w całości:

• Horacy, wybrane liryki;

• Jan Kochanowski, Treny (jako cykl poetycki);

• poezja barokowa – na przykład: Daniel Naborowski, Jan Andrzej Morsztyn;

• wybrany wiersz z romantycznej poezji europejskiej;

• Juliusz Słowacki, Kordian lub Fantazy;

• Zygmunt Krasiński, Nie-boska komedia;

• realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska – na przykład: Honoriusz Balzak, Ojciec Goriot; Emil Zola, Nana; Gustaw Flaubert, Pani Bovary;

• Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy;

• Gustaw Herling Grudziński, wybrane opowiadanie;

• Michaił Bułhakov, Mistrz i Małgorzata;

• wybrana powieść lub zbiór opowiadań z XX lub XXI wieku – na przykład: Marii Dąbrowskiej, Zofii Nałkowskiej, Marii Kuncewiczowej, Józefa Wittlina, Józefa Mackiewicza, Juliana Stryjkowskiego, Andrzeja Kuśniewicza, Tadeusza Konwickiego, Stanisława Lema, Wiesława Myśliwskiego, Marka Nowakowskiego, Jerzego Pilcha, Olgi Tokarczuk, Stefana Chwina, Pawła Huellego;

• wybrana powieść lub zbiór opowiadań dwudziestowiecznych autorów z literatury światowej – na przykład: Franza Kafki, Tomasza Manna, Vladimira Nabokova, Alberta Camusa, Isaaca Bashevisa Singera, Johna Steinbecka, Kurta Vonneguta, Gabriela Garcii Marqueza, Gunthera Grassa, Umberto Eco, Milana Kudery;

• wybrane wiersze dwudziestowiecznych poetów polskich – innych niż na poziomie podstawowym.

Lista lektur na poziomie rozszerzonym – czytane w całości lub we fragmentach:

• wybrany esej Mieczysława Jasturna lub Zygmunta Kubiaka poświęcony kulturze antycznej;

• Dante Alighieri, Boska komedia;

• Johann Wolfgang Goethe, Faust;

• Czesław Miłosz, wybrany esej;

• Zbigniew Herbert, wybrany esej;

• inny esej polskiego autora – na przykład: Kazimierza Wyki, Jana Błońskiego, Marii Janion, Leszka Kołakowskiego, ks. Józefa Tischnera, Jarosława Rymkiewicza, Jerzego Stempowskiego;

• wybrany reportaż polskiego autora – na przykład: Ryszarda Kapuścińskiego, Krzysztofa Kąkolewskiego, Hanny Krall, Henryka Grynberga;

• dziennik – na przykład: Marii Dąbrowskiej, Zofii Nałkowskiej, Jarosława Iwaszkiewicza, Witolda Gombrowicza;

• Jan Paweł II, Tryptyk Rzymski;

• Biblia, fragmenty Starego i Nowego Testamentu jako konteksty interpretacyjne do lektury dzieł z innych epok.

Nie zapomnij o spisie lektur z gimnazjum

Choć na maturze wykorzystasz przede wszystkim lektury ze szkoły średniej, mogą się także przydać lektury z wcześniejszych etapów edukacji. Możesz je wykorzystać jako kontekst dla utworów poznanych w liceum/technikum lub przykład specyfiki twórczości konkretnego autora.

Nieważne, czy lektura pochodzi ze szkoły średniej czy z gimnazjum. Ważne, że omówisz ją na maturalnym poziomie.

I pamiętaj – na maturze nie musisz ograniczać się do listy lektur wskazanej w podstawie programowej. Zaskocz egzaminatora książką spoza kanonu. Wykaż się oczytaniem. Jeśli będziesz potrafił umiejętnie wykorzystać własną książkę, aby rozwinąć temat, dodatkowe punkty są Twoje.

Spis książek do matury z matematyki

A co z matematyką? Tutaj postaw przede wszystkim liczy się umiejętność rozwiązywania zadań. Warto przyjrzeć się tym, które pojawiły się na egzaminie w latach ubiegłych. Pomoże Ci w tym zbiór Matematyka Matura 2020 Arkusze Egzaminacyjne poziom podstawowy.

Wykorzystaj także książki do matematyki, które gromadzą zadania według wytycznych CKE. Im więcej zadań rozwiążesz, tym lepiej wyćwiczysz mechanizm rozwiązywania zadań z określonego obszaru matematyki. Na maturze rozwiążesz je więc szybciej i pewniej.

Są także publikacje, które przedstawiają autentyczne zadania, jakie pojawiły się na maturze z matematyki na przestrzeni lat, ale opatrują je obszernymi komentarzami i prezentując wzorcowe rozwiązania.

Jednym z najbardziej obszernych zbiorów zadań z matematyki jest zbiór zadań pod redakcją Ryszarda Pagacza z zadaniami z lat 2010-2020 wraz z rozwiązaniami.

Jeśli interesuje Cię coś więcej niż podstawa, sięgnij po identyczny zbiór zadań maturalnych z matematyki dla poziomu rozszerzonego.

Matura z matematyki – przygotuj się z kartami edukacyjnymi

Oczywiście podczas rozwiązywania zadań maturalnych na pewno będziesz chciał sprawdzić jakiś wzór, pojęcie czy zależność matematyczną. Przedzieranie się przez podręczniki jest jednak czasochłonne, a zerknięcie w Internet może skończyć się godziną zmarnowaną na Facebooku. Dlatego proponujemy inną pomoc – karty edukacyjne na maturę z matematyki.

Karty edukacyjne to poręczne tablice formatu A4, które przedstawiają najważniejsze wiadomości z określonego działu matematyki – potęgi, wzory skróconego mnożenia, funkcje, ciągi, logarytmy. Wiadomości są czytelnie rozmieszczone na karcie i wystarczy rzut oka, aby znaleźć i przypomnieć sobie potrzebną informację.

Zachęcamy także do lektury naszego wpisu, jak przygotować się do egzaminu maturalnego z matematyki, aby czuć się pewnie na egzaminie. Przeczytaj go zwłaszcza, jeśli na samą myśl o egzaminie z matematyki dostajesz gęsiej skórki. Jest parę sposobów, które ułatwią Ci opanowanie materiały z matematyki bez niepotrzebnego stresu.

Zbiór zadań maturalnych z angielskiego

Gdy chcesz przygotować się kompleksowo do matury, nie ominą Cię powtórki z języka angielskiego. W przypadku matury z języka, oprócz części pisemnej, musisz wykazać się umiejętnością konstruowania wypowiedzi ustnej. To dla większości maturzystów duże wyzwanie.

Dlatego sprawdź, jakie zadania pojawiły się na maturze z angielskiego do tej pory. Przeanalizuj konstrukcję zadań. Zorientuj się, jaki poziom umiejętności musisz opanować, aby zdobyć ilość punktów, która będzie przepustką na wymarzone studia.

Pamiętaj, żeby przede wszystkim sprawdzić wymogi Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.

Poza tym na rynku znajdziesz wiele dodatkowych repetytorów. Rozejrzyj się jednak za zbiorem zadań maturalnych z angielskiego, który ma nie tylko zadania z części pisemnej, ale także materiały audio do ćwiczenia rozumienia ze słuchu. Do nagrań powinny być dołączone transkrypcje nagrań.

Zbiór zadań maturalnych z angielskiego dostaniesz także na poziomie rozszerzonym.

Zbiory zadań maturalnych – przedmioty do wyboru

Chemia, fizyka, biologia – te przedmioty możesz wybrać na egzaminie pisemnym jako przedmioty dodatkowe. Jeśli wybierasz się na studia, gdzie te przedmioty są wymagane podczas rekrutacji, musisz stawić im czoła. A nie jest to proste zadanie. Godzin chemii, fizyki czy biologii jest stosunkowo niewiele w programie szkolnym, dlatego, żeby opanować te przedmioty na poziomie maturalnym, niezbędna jest nauka we własnym zakresie.

Na szczęście wśród książek do matury znajdziesz także zbiory zadań z przedmiotów dodatkowych. Zwróć uwagę, czy mają omówienia zadań i rozwiązania. Dzięki temu sprawdzisz, na ile poprawne jest Twoje rozumowanie z przedmiotów przyrodniczych.

Egzamin maturalny – co zmieni się od 2023 roku

I jeszcze jedna ważna informacja. Od 2023 roku maturzyści będą zdawać egzamin maturalny w nowej formule. Jest to związane z reformą edukacji, jaka miała miejsce w roku 2017 – likwidacją gimnazjów oraz przywróceniem 8-letniej szkoły podstawowej, 4-letniego liceum i 5-letniego technikum.

Jeśli „łapiesz się” już na nową maturę będą obowiązywały Cię inne wymagania egzaminacyjne i inny arkusz. Jaki? Tego na razie nie wie nikt. Śledź uważnie portal CKE, gdzie sukcesywnie będą pojawiały się informacje o nowej formule i przykłady zadań.

Spis książek do matury – podsumowanie

Na koniec wymieńmy książki do matury, z którymi warto przygotowywać się do egzaminu:

• Lista lektur z języka polskiego. Zwróć uwagę przede wszystkim na te z gwiazdką i ich treść opanuj szczególnie dobrze. Przygotuj też kilka lektur dodatkowych, do których odwołasz się w rozprawce i na egzaminie ustnym.

• Zbiory zadań maturalnych z matematyki. Zwróć uwagę na wzorce w rozwiązywaniu tych samych typów zadań.

• Zbiory zadań z języka angielskiego. Zwróć uwagę na ty, czy opracowanie posiada materiały w wersji audio do ustnej części egzaminu.

• Zbiory zadań maturalnych z przedmiotów do wyboru. Zbiory obejmują zadania z chemii, fizyki lub biologii w zależności od wybranego przedmiotu dodatkowego.